تقسیم بندی انواع حکومتها در جهان!

تقسیم بندی انواع حکومت بر اساس:

-اقتصاد (Economy): کالا و خدماتی که خرید و فروش و استفاده می‌شود چگونه تأمین می‌شود؟

-سیاست (Politics):حکمرانی چگونه انجام می‌شود؟

-اقتدار (Authority): چه کس یا کسانی حکومت را اداره می‌کنند؟

توجه:

به یاد داشته باشید؛ تقریبا هر کشوری در دنیا توسط یک سیستم ترکیبی از دو یا چند نمونه‌ی بالا اداره می‌شود. (برای مثال آمریکا از آنجائیکه حکومت در واقع برخی خدمات را برای شهروندان مهیا می‌کند یک جامعه سرمایه داری تمام عیار نیست) علاوه بر این، نظر یک فرد درباره‌ی نوع حکومت ممکن است متفاوت از دیگری باشد.

بر مبنای اقتصاد (Economy):

1- سرمایه داری (Capitalism)

مثال: روسیه امروز

در چنین حکومت‌هایی بر مبنای اقتصاد سرمایه‌دارانه یا بازار آزاد، حکومت معتقد است مردم تجارت و مالکیت شخصی خودشان را دارند و باید خدمات (خدمات درمانی) و کالاهای مورد نیاز شخصی خود را بخرند.

2- جامعه‌باوری (Socialism)

مثال: نروژ

حکومت‌های جامعه‌باور (سوسیالیستی) صنایع اصلی و مادر را در اختیار دارند و در مقابل مسئول تأمین آموزش، خدمات درمانی و خدمات رفاهی در جامعه هستند و در حالیکه مردم و شهروندان برخی انتخاب‌ها و مالکیت‌های اقتصادی دارند. 

3- اشتراک‌باوری (Communism)

مثال: کوبا

در کشور‌های کمونیستی حکومت مالک تمام تجارت، زمین‌ها و اموال است و خدمات درمانی، خدمات آموزشی و رفاهی را تأمین می‌کند.

بر مبنای سیاست (Politics):

1- دیکتاتوری (استبدادی) ((Dictatorship

مثال: عراق (دوران صدام)

این حکومت توسط  یک رهبر اداره ‌می‌شود که انتخاب نمی‌شود و احتمالا از زور و اجبار برای نگه‌داشتن کنترل جامعه استفاده می‌کند. در دیکتاتوری‌های نظامی ارتش کاملا در اختیار فرد حاکم است. معمولا توجه به افکار عمومی و حقوق فردی نمی‌شود و یا بسیار ناچیز توجه می‌شود.

2- فراگیر یا (توتالیتر) (Totalitarian)

مثال: چین

این حکومت توسط یک حزب سیاسی واحد اداره می‌شود. مردم مجبور به انجام هر کاری هستند که حکومت (حزب فراگیر) به آن‌ها می‌گوید.ممکن است از هر گونه ورود و خروجی به کشور جلوگیری شود.

3- یزدان‌سالاری یا الهی (Theocracy)

مثال: ایران

مدلی از حکومت که حاکمان ادعا می‌کنند بر مبنای یک سری عقاید مذهبی یا به نمایندگی از خداوند حکومت می‌کنند.

4- پادشاهی (Monarchy)

مثال: اردن

حکومت پادشاهی یک پادشاه یا ملکه دارد که در برخی موارد دارای قدرت مطلقه هستند. قدرت در یک خانواده به صورت موروثی منتقل می‌شود. 

5- پارلمانی (Parliamentary)

مثال: اسرائیل

نظام‌های پارلمانتاری بوسیله‌ی نمایندگان مستقیم مردم هدایت می‌شود. هر نماینده‌ای به عنوان عضوی از یک حزب سیاسی انتخاب می‌شود و تا زمانی که حزبش در قدرت است او نیز می‌ماند. 

6- جمهوری (Republic)

مثال: آمریکا

نظام‌های جمهوری به وسیله‌ی نمایندگان رای‌دهندگان اداره می‌شود. هر نماینده‌ای به صورت فردی برای یک دوره‌ی زمانی خاص انتخاب می‌شود.

7- سروری‌ستیزی (آنارشیسم) (Anarchy)

مثال: افغانستان؟

آنارشیم موقعیتی است که حکومتی وجود ندارد. این حالت ممکن است پس از یک جنگ داخلی در کشور پیش بیاید؛ زمانیکه حکومتی فروپاشیده است و گروه‌های بازمانده در حال نزاع برای جایگزینی آن هستند.

بر مبنای اقتدار (Authority):

1- انقلابی (Revolutionary)

مثال: هر کشور انقلاب‌زده‌ای مثل آمریکا، فرانسه و..

یک ساختار حکومتی موجود توسط گروه کاملا جدیدی سرنگون و برانداخته می‌شود. این گروه جدید می ‌تواند بسیار کوچک و اندک باشند (مثل نظامیان) یا بسیار بزرگ باشند (مانند انقلاب‌های همگانی). پس از یک برهه‌ی زمانی این گروه به یکی دیگر از انواع حکومت تبدیل می‌شوند.مگر اینکه شورش یا کودتایی رخ دهد.

2- فراگیر(Totalitarian)

مثال: کره‌ی شمالی

این حکومت توسط یک حزب سیاسی واحد اداره می‌شود. آرای برای احزاب و نامزده‌های جایگزین به سادگی اجازه داده نمی‌شود.

شهروندان اجازه دارند و تشویق می‌شوند تا رای دهند اما تنها به نامزدهای منتخب حکومت.

3- گروه‌سالاری / توانگر‌سالاری (Oligarchy / Plutocracy)

مثال: پاکستان

شکلی از حکومت که شامل حاکمرانی یک گروه نخبه که در راستای منافع‌شان(خصوصا انباشت ثروت و امتیازهای ویژه) حکومت می‌کنند.  تنها اعضائ مشخصی از جامعه صدای معتبری در حکومت دارند. این مسئله نشانگر حاکمیت خانودگی (پادشاهی) یا سنت مذهبی خاص (تئوکراسی) و یا منافع اقتصادی است. ( البته به این اشکال محدود نمی‌شود. 

4- مردم‌سالاری (Democracy)

مثال: هند

در حکومت‌های مردمسالار، حکومت توسط مردم انتخاب می‌شود. هر کسی مستحق و لایق است تا رای‌ دهد (که اکثریت مردم را شامل می‌شود) هر کسی فرصت  بیان نظرش را برای اینکه مشخص کند چه کسی در کشور حکومت کند دارد.

منبع:

کتاب دانشنامه سیاسی (فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی)، نوشته‌ی داریوش آشوری، انتشارات مروارید، چاپ هشتم، تهران 1381، صص 141-143

کتاب آموزش دانش سیاسی (مبانی علم سیاسیت نظری)، نوشته‌ی حسین بشیریه، نشر نگاه معاصر، چاپ دوم، تهران 1381، ص 27.